قهر، قهر، قهر!

1. اولین اقدام برای مهار رنجش و دلگیری از همسر چیست؟
2. زوج‌هایی که به خوبی با اختلافات خود رو به رو می‌شوند، چه ویژگی‌هایی دارند؟
3. آیا قهر کردن زن و شوهر با یکدیگر بر روابط میان آن دو تأثیر منفی می‌گذارد؟
4. هنگام قهر و دعوا با همسر، چه نکاتی را رعایت کنیم تا به زندگی زناشویی آسیبی وارد نشود؟
5. اشکالات و زیان‌های قهر کردن مداوم زن با شوهرش چیست؟
6. زن‌ها به چه دلایلی ممکن است قهر کنند؟ راه برخورد درست با قهر خانم‌ها کدام است؟
7. اگر زن به دلیلی قهر کرد و به خانه‌ی پدرش رفت، وظیفه‌ی مرد چیست؟
8. شوهرم با من قهر کرده است، من باید چه کاری انجام دهم؟
رسیدن به تفاهم، به کوششی دوسویه نیاز دارد. برای رسیدن به تفاهم باید زمینه‌ها و خاستگاه‌های سوءتفاهم را از میان برد. بی‌شک، زن و شوهر برای رسیدن به تفاهم باید صادقانه رفتار کنند.

اولین اقدام برای مهار رنجش

هنگامی که میان زن و شوهر دل‌خوری پیش می‌آید و آنان از یکدیگر رنجیده خاطر می‌شوند، دیگر آن احساس علاقه‌ای را که به هم داشتند در خود نمی‌یابند. این، آغازی است برای تداوم اختلاف و درگیری و گسترش یافتن آن.
برای مقابله با این وضعیت و پیشگیری از عمیق‌تر شدن اختلافات، نخستین اقدام این است که به گونه‌ای رفتار کنیم که انگار همسرمان را دوست داریم.
اگر بتوانید طوری رفتار کنید که گویا همسرتان را دوست دارید و از روابط زناشویی‌تان لذت می‌برید، بیش از زمانی که ساعت‌ها با همسرتان برای حل و فصل مشکلات چانه می‌زنید مشکلات را از میان بر می‌دارید. اگر رفتارتان چنان باشد که گویا شاد و خوش‌حالید و به گونه‌ای با همسرتان سخن بگویید که اگر شاد و خوش حال بودید سخن می‌گفتید، احساساتتان از شما پیروی خواهند کرد.
اجازه دهید الگوی سنتی مواجهه با رنجش از همسر را بیان کنیم؛ همان الگویی که اغلب اشخاص به نظرشان می‌رسد باید بر اساس آن رفتار کنند؛ آن هم به این دلیل که آن را تنها الگوی ممکن می‌دانند؛ همسرتان مطابق میل شما رفتار نمی‌کند؛ عصبانی می‌شوید؛ رنجیده خاطر می‌شوید؛ احساس صمیمیت کمتری می‌کنید؛ و بر همین اساس رفتار می‌کنید. از آنجا که در این وضعیت، احساس مهر و علاقه‌ی چندانی به همسر ندارید، وی متوجه این حالت می‌شود و متقابلاً خشمگین می‌گردد؛ رنجیده خاطر شده، احساس صمیمیت کمتری می‌کند. هر چه همسرتان از شما بیشتر فاصله می‌گیرد، تمایل به حفظ فاصله از او نیز در شما تقویت می‌شود.
راه متوقف ساختن این روند، استفاده از رفتاری جدید است. شما نمی‌توانید احساساتتان را به زور تغییر دهید. از این رو، رفتارتان را تغییر دهید؛ حتی اگر به این کار علاقه‌مند نباشید.
رفتار نمایشی، مهارت بسیار مهمی برای رسیدن به خوشبختی در زندگی است. فریب و ریایی در کار نیست. اقدام شما کوششی حساب شده برای رسیدن به تغییر، و نشانه‌ی حسن نیت شماست. رفتار نمایشی، روشی ساده و مستقیم برای تغییر دادن روند برخورد است. اگر می‌خواهید احساس صمیمیت کنید طوری رفتار کنید که گویی احساس صمیمیت دارید. اگر می‌خواهید در پایان روز با همسرتان، که با او بگو مگو داشته‌اید، رو به رو شوید طوری رفتار کنید که انگار از دیدن او خوش حالید. وقتی چنان رفتار می‌کنید که انگار صمیمی و نزدیک به هم هستید ممکن است واقعاً هم احساس صمیمیت کنید. افزون بر این، وقتی با همسرتان با مهر و محبت برخورد می‌کنید، احساس او درباره‌ی شما تغییر می‌کند و به احتمال زیاد در برابر برخی از رفتارهای جدید شما واکنش مثبت نشان می‌دهد.
بکوشید مستقیماً احساسی را که مایل هستید در روابط زناشویی‌تان داشته باشید ایجاد کنید. از خود بپرسید: «اگر قرار بود همسر خوبی باشم چه می‌کردم؟» شاید وقتی بعد از ظهر به خانه بر می‌گشتید با همسرتان سلام و احوالپرسی گرمی می‌کردید و به او خسته نباشید می‌گفتید. اکنون نیز که از او رنجیده‌خاطرید همین کارها را انجام دهید.
عشق با آنکه محرک قدرتمندی برای زوج‌هاست که یار و یاور هم باشند، خوشبخت شوند و تشکیل خانواده بدهند، برای ادامه و حفظ زندگی زناشویی کافی نیست. ممکن است در این مسیر، افکار معارضی به ذهن شما خطور کند؛ مثل اینکه «همسرم شایسته‌ی رفتار محبت‌آمیز من نیست. دلم نمی‌خواهد با او سلام و احوالپرسی کنم. اصلاً خوشم نمی‌آید برای او چای بریزم و...». به این افکار توجه نکنید. مهم این است که چگونه رفتار می‌کنید. با اعمالتان فضای مورد علاقه‌تان را ایجاد کنید. تنها در این صورت است که اعتماد و احترام رشد می‌کند و اگر چنین شد، حل مسائل و رفع مشکلات به مراتب ساده‌تر می‌شود.

زوج‌هایی که با اختلافات، درست رو به رو می‌شوند

زوج‌هایی که با اختلافات خود به گونه‌ای سازنده رو به رو می‌شوند معمولاً از این ویژگی‌ها برخوردارند:
1. هر دو با هدف رسیدن به تفاهم و حل مشکل، به هماهنگی با یکدیگر متعهدند؛
2. به خود و به یکدیگر بسیار احترام می‌گذارند؛
3. می‌دانند که وقوع اختلاف در زندگی زناشویی امری طبیعی است؛
4. تفاوت‌های فردی یکدیگر را می‌پذیرند و اشکالات جزئی همسر را نادیده می‌گیرند؛
5. به خوب گوش دادن و درست شنیدن اعتقاد دارند؛
6. از روابط خود احساس راحتی می‌کنند؛
7. به جای نادیده گرفتن اختلاف با آن برخورد مناسب می‌کنند؛
8. به راحتی اشتباهات خود را می‌پذیرند و به آن اذعان دارند؛
9. حالت تدافعی ندارند؛ رقابتی در کار نیست و کسی به پیروزی نمی‌اندیشد؛
10. می دانند برای رسیدن به مهر و عشق، باید اختلافات و رنجش‌ها را از میان بردارند و برای دستیابی به این هدف مهم، وقت صرف کنند.

تأثیر قهر بر روابط

یکی از واکنش‌های افراد- از جمله زن و شوهر- در هنگام دل‌خوری و ناراحتی، قهر کردن و کناره گرفتن است. در خانواده، که زن و شوهر نزدیک‌ترین رابطه را با هم دارند، احتمال اختلاف و دل‌خوری و به دنبال آن، قهر کردن چندان کم نیست. البته زن‌ها به دلیل برخورداری از احساسات و عواطف قوی، و در نتیجه، زودرنج بودن، بیشتر قهر می‌کنند.
اگر شمار دفعات قهر کردن زن و شوهر با هم، کم باشد و زیاد هم طول نکشد، چندان مشکل‌ساز نخواهد بود؛ اما اگر زن و شوهر زیاد با هم قهر کنند یا قهر بودن آنها مدت زیادی طول بکشد، این موضوع حاکی از وجود مشکل در روابط آنهاست و لازم است با گفت ‌وگو و مذاکره‌ی منطقی با هم و تأمل کافی درباره‌ی آن، و در صورت لزوم، با مراجعه به مشاوران خانواده، مشکل را برطرف سازند.
رسیدن به تفاهم، به کوششی دوسویه نیاز دارد. برای رسیدن به تفاهم باید زمینه‌ها و خاستگاه‌های سوءتفاهم را از میان برد. بی‌شک، زن و شوهر برای رسیدن به تفاهم باید صادقانه رفتار کنند.

هنگام قهر چه نکاتی را رعایت کنیم؟

دعوا و مشاجره میان زن و شوهر، وضعیتی است که می‌باید در محدوده و چارچوبی مشخص مهار شود؛ و در این صورت، نه تنها برای روابط زن و شوهر زیان‌آور نیست، بلکه برای افزایش صمیمیت میان آنان، سودمند نیز هست. در ادامه، نکاتی را که لازم است زن و شوهر هنگام دعوا و مشاجره در نظر داشته باشند به اختصار می‌آوریم:
1. تا حد امکان آرامش خود را حفظ کنید. مواظب میزان عصبانیت خود باشید و از حد تعادل خارج نشوید؛
2. به یاد داشته باشید که همسرتان را دوست دارید و می‌خواهید تا پایان عمر با او زندگی کنید؛ هر چند الآن از دست او عصبانی هستید؛
3. تصمیم‌های عجولانه نگیرید. بگذارید خشمتان فروکش کند. آن وقت با اندیشه و تأمل تصمیم بگیرید؛
4. در انجام وظایف همسری کوتاهی نکنید؛ به ویژه زن‌ها، از حربه‌ی جلوگیری از آمیزش جنسی برای تلافی کردن و اذیت مرد استفاده نکنند؛
5. انصاف را رعایت کنید. خود را کاملاً حق‌دار و همسر را کاملاً مقصر ندانید. بکوشید خود را جای او بگذارید و مسئله را از دید او ببینید؛
6. از خشونت فیزیکی به شدت بپرهیزید؛
7. حرف‌هایی نزنید که وضع را پیچیده‌تر و امکان بازگشت را سخت کند (توهین، مسخره کردن، بیان عیوب و...)؛
8. رفتار همسر را نقد کنید و از توهین به شخصیت او بپرهیزید؛
9. هیچ‌گاه مسائل گذشته را که موجب دل‌خوری شده بود در مشاجره‌ی جدید مطرح نکنید؛
10. تا حد امکان، اختلاف و مشاجره‌ی خود را با دیگری، حتی والدینتان، در میان نگذارید. اگر لازم است با روان‌شناس یا مشاور خانواده صحبت کنید؛
11. فرزندان را در مشاجره دخالت ندهید.

زیان‌های قهر کردن

1. قهر کردن زیاد به صمیمیت زن و شوهر آسیب می‌زند و میان آنها فاصله‌ی عاطفی ایجاد می‌کند. ترمیم این فاصله و برقراری دوباره‌ی صمیمیت گاه مدت‌ها طول می‌کشد. قهر کردن، بی‌احترامی و تحقیر نشانه‌ی نارضایتی از شوهر است. این امر افزون بر آنکه موجب دل‌خوری و رنجیدگی مرد می‌شود، او را از زندگی زناشویی دل سرد و سرخورده می‌سازد. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: مَلْعُونَةٌ مَلْعُونَةٌ امْرَأَةٌ تُؤْذِی زَوْجَهَا وَ تَغُمُّهُ وَ سَعِیدَةٌ سَعِیدَةٌ امْرَأَةٌ تُکْرِمُ زَوْجَهَا وَ لَا تُؤْذِیه‏...؛ (1) «از رحمت خدا به دور است زنی که شوهر خود را آزار می‌دهد و او را ناراحت می‌کند، و زن سعادتمند آن است که شوهر خود را احترام می‌کند و او را نمی‌آزارد.»
وقتی زن ناراحتی‌اش را با قهر کردن نشان می‌دهد، طبیعی‌ترین واکنش مرد، حالت تدافعی است. مرد نیز عصبانیت و رنجش خود را با قهر کردن یا پرخاشگری ابراز می‌کند.
2. قهر کردن زن، بدترین راه تسلیم کردن شوهر در برابر خواسته‌هاست. ممکن است مرد تا مرحله‌ای به خواسته‌های زن، که با قهر کردن در پی رسیدن به آنهاست، تن دهد، اما او باید بداند که صبر و تحمل مرد حدی دارد و سرانجام او از این وضع خسته می‌شود. در این حالت، وی نه تنها به خواسته‌های همسرش توجه نمی‌کند، بلکه با پرخاشگری و عصبانیت به او پاسخ می‌دهد. افزون بر این، ممکن است مرد از زندگی با چنین فرد لوس و نازپرورده‌ای پشیمان شود و کار حتی به جدایی بینجامد. پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: أَیُّمَا امْرَأَةٍ لَمْ تَرْفُقْ بِزَوْجِهَا وَ حَمَلَتْهُ عَلَى مَا لَا یَقْدِرُ عَلَیْهِ وَ مَا لَا یُطِیقُ لَمْ یَقْبَلِ اللَّهُ مِنْهَا حَسَنَةً وَ تَلْقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ عَلَیْهَا غَضْبَان‏؛ (2) «هر زنی که برای شوهر خود دل‌سوزی نکند و او را به امری که طاقت و توانایی آن را ندارد، وادار سازد، هیچ عمل نیکی از او پذیرفته نمی‌شود و خدا را در حالی ملاقات می‌کند که بر او خشمناک است.»
3. اگر زن به نشان انتقاد به شوهر با او قهر می‌کند، باید بداند که هیچ مردی از زندگی در کنار زنی نامهربان که همواره انتقاد و قهر می‌کند، احساس خشنودی و رضامندی نمی‌کند. این بدان معنا نیست که انتقادهای زنان وارد نیست. مردان ممکن است اشکال‌های بسیاری داشته باشند، اما آنها می‌توانند نقدهای زن بر اشکال‌هایشان را، زمانی که به نرمی و خوش‌زبانی، بدون قهر کردن بیان می‌شود، تحمل کنند و در پی رفعشان برآیند.
هنگامی که زنی پس از اعتراض به شوهر، با او قهر می‌کند، اجازه‌ی پاسخ دادن را از او میگیرد. این کار سبب می‌شود مرد، اعمال خود را توجیه کند و به رفتارش ادامه دهد.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: تَزَوَّجُوا وَ لَا تُطَلِّقُوا فَإِنَّ الطَّلَاقَ یَهْتَزُّ مِنْهُ الْعَرْشُ؛ «تزویج کنید و طلاق ندهید؛ زیرا عرش خدا با طلاق می‌لرزد.» 4. زن‌ها باید ظرفیت خود را برای شنیدن انتقادهای شوهر افزایش دهند. اگر زن با شنیدن کوچک‌ترین انتقادی قهر می‌کند، مرد نتیجه می‌گیرد که «معایبش را نگوید وگرنه قهر خواهد کرد»، و برای آنکه موجب ناراحتی زنش نشود، بی‌آنکه خود بداند ارتباط و تماس با همسرش را محدود می‌کند. افزون بر این، چنین رفتاری مانع برطرف شدن ایرادها و اشتباه‌های زن می‌شود. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: خَیْرُ نِسَائِکُمُ الَّتِی إِنْ غَضِبَتْ أَوْ أَغْضَبَتْ قَالَتْ لِزَوْجِهَا یَدِی فِی یَدِکَ لَا أَکْتَحِلُ بِغُمْضٍ حَتَّى تَرْضَى عَنِّی؛ (3) «بهترین زنان شما آن زنی است که هنگام غضب بر شوهر یا مورد غضب واقع شدن، به شوهرش بگوید: "دستم در دست توست، خواب به چشمانم نخواهد آمد تا موقعی که از من راضی شوی".»
عشق با آنکه محرک قدرتمندی برای زوج‌هاست که یار و یاور هم باشند، خوشبخت شوند و تشکیل خانواده بدهند، برای ادامه و حفظ زندگی زناشویی کافی نیست.

علل قهر کردن زن‌ها

قهر کردن زن، نشانه‌ی نارضامندی اوست. وقتی زن از کسی ناراضی باشد، در بسیاری مواقع این احساس را با قهر کردن و قطع ارتباط کلامی، عاطفی و احساسی نشان می‌دهد. این کار ممکن است علل گوناگونی داشته باشد و شناخت دلیل قهر کردن زن می‌تواند زن را در پیش گرفتن رفتار درست به جای قهر کردن، و مرد را در برخورد صحیح با همسر یاری کند.
اکنون به مهم‌ترین این عوامل و شیوه‌ی برخورد مرد با آنها می‌پردازیم:

1. زودرنجی و نازپروردگی

یکی از علل قهر کردن‌های پیاپی زن، ممکن است زودرنجی و نازپروردگی در خانه‌ی پدری باشد. دختری که پیش از ازدواج با هر بهانه‌ای قهر می‌کرده و در برابر، ناز و نوازش می‌شده، پس از ازدواج نیز همین رفتار را خواهد داشت. در این حالت، لازم است مرد:
1. بردبارر باشد و قهر کردن‌های همسر را تحمل کند. عصبانیت و قهر کردن متقابل شوهر، نه تنها گرهی از کار نمی‌گشاید و زن را از این رفتار باز نمی‌دارد، بلکه وضعیت را سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌کند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: مَنْ صَبَرَ عَلَى خُلُقِ امْرَأَةٍ سَیِّئَةِ الْخُلُقِ وَ احْتَسَبَ فِی ذَلِکَ الْأَجْرَ أَعْطَاهُ اللَّهُ ثَوَابَ الشَّاکِرِین فی الآخرَةِ؛ (4) «کسی که بر اخلاق بد همسر، صبر کند و پاداش آن را از خدا بخواهد، خداوند در آخرت، ثواب شاکران را به او عطا خواهد کرد»؛
2. به همسر خود محبت کند و او را مطمئن سازد که به وی علاقه دارد. این کار افزون بر نرم کردن دل همسر، خاصیت بازدارندگی نیز دارد؛
3. در موقعیتی مناسب‏ و فضایی صمیمی، با همسرش درباره‌ی این ویژگی بد صحبت کند و اشکال‌های این رفتار نادرست را به او گوشزد کند.
رعایت این نکات، به تدریج تأثیر خواهد گذاشت و زن رفته رفته این عادت بد را ترک خواهد کرد.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: تَزَوَّجُوا وَ لَا تُطَلِّقُوا فَإِنَّ الطَّلَاقَ یَهْتَزُّ مِنْهُ الْعَرْشُ؛ «تزویج کنید و طلاق ندهید؛ زیرا عرش خدا با طلاق می‌لرزد.»

2. کمبود محبت

یکی از علل اصلی بهانه‌گیری و قهر کردن زن‌ها در خانواده، احساس کمبود محبت از سوی شوهر است. زن‌ها به شدت نیازمند ابراز محبت همسرشان هستند و هنگامی که مرد در این زمینه کوتاهی می‌کند زن به روش‌های گوناگون سعی می‌کند محبت او را جلب کند. یکی از این راه‌ها، قهر کردن و بهانه‌گیری‌های واهی است.
ممکن است زن به تجربه دریافته باشد که با قهر کردن و بهانه گرفتن می‌تواند شوهر را به ابراز محبت و برآوردن خواسته‌هایش وادارد. در این حالت اگر مرد پیش از آنکه همسرش با کوچک‌ترین بهانه‌ای قهر کند، به او ابراز علاقه کند، نیاز زن را به همدمی و هم صحبتی او برآورده سازد، با مهربانی به صحبت‌هایش گوش کند، و با تعریف و تمجید، هدیه دادن، کمک کردن در کارهای خانه و... محبت خود را به او ابراز کند، بی‌شک همسر او این عادت بد را کنار خواهد گذاشت. امام علی (علیه السلام) می‌فرمایند: ... فَإِنَّ الْمَرْأَةَ رَیْحَانَةٌ وَ لَیْسَتْ بِقَهْرَمَانَةٍ فَدَارِهَا عَلَى کُلِّ حَالٍ وَ أَحْسِنِ الصُّحْبَةَ لَهَا لِیَصْفُوَ عَیْشُکَ...؛ (5) «همانا زن، گلی خوش‌بوست نه یک خدمتکار؛ پس در همه حال با او مدارا کن و با او نیکو مصاحبت نما تا زندگی‌ات با خوشی همراه باشد.»

3. اشکال در روابط

گاهی نحوه‌ی برخورد مرد با خواسته‌های همسر، او را به سوی قهر کردن‌های مداوم سوق می‌دهد. همان‌گونه که پیش‌تر گفتیم، زن‌ها در بسیاری اوقات، اعتراض خود را با قهر کردن نشان می‌دهند. حال اگر مرد فقط زمانی خواسته‌ی همسرش را برآورده سازد که او با قهر کردن آن را مطرح کند، زن یاد می‌گیرد که با قهر کردن می‌تواند به خواسته‌اش برسد، و بنابراین برای هر تقاضایی، با قهر کردن، مرد را تحت فشار می‌گذارد.
پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: قَوْلُ الرَّجُلِ لِلْمَرْأَةِ إِنِّی أُحِبُّکِ لَا یَذْهَبُ مِنْ قَلْبِهَا أَبَداً؛ «این گفته‌ی مرد به زن که «دوستت دارم» هرگز از قلب او خارج نمی‌شود.» این وضعیت نشان‌دهنده‌ی وجود اختلال و اشکال در روابط زن و شوهر در خانواده است و باید اصلاح شود. در چنین حالتی، زن و مرد باید در موقعیتی مناسب و به دور از هرگونه قهر و قطع رابطه، با نگاهی خوش‌بینانه به هم و در عین حال، جدی و قاطع، درباره‌ی این وضعیت با یکدیگر گفت و گو کنند. مرد باید درباره‌ی پیامدها و زیان‌های قهر کردن‌های مداوم با همسرش حرف بزند و از او بخواهد این عادت خود را کنار گذارد و بدون قهر کردن خواسته‌هایش را مطرح سازد تا او به آنها توجه کند.

4. بداخلاقی مرد

گاهی قهر کردن زن، نتیجه‌ی برخوردهای نامناسب مرد و اخلاق ناپسند اوست. هنگامی که مرد با برخوردهای بد خود، همسرش را ناراحت می‌کند و او را می‌رنجاند، ممکن است زن به دلیل روحیه‌ی خاص و احساسات قوی‌اش، بدون آنکه چیزی بر زبان آوَرد، ناراحتی و اعتراض خود را با قهر کردن ابراز کند. همه‌ی افراد باید به پیامدهای دنیوی و اخروی بداخلاقی بیندیشند و از آن بپرهیزند. در این باره به بیان چند روایت بسنده می‌کنیم:
پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: عَلَیْکُمْ بِحُسْنِ الْخُلُقِ فَإِنَّ حُسْنَ الْخُلُقِ فِی الْجَنَّةِ لَا مَحَالَةَ وَ إِیَّاکُمْ وَ سُوءَ الْخُلُقِ فَإِنَّ سُوءَ الْخُلُقِ فِی النَّارِ لَا مَحَالَةَ؛ (6) «بر شما باد خلق نیکو؛ چرا که [دارنده‌ی] خلق نیکو بی‌تردید در بهشت است، و بپرهیزید از بداخلاقی؛ چرا که [دارنده‌ی] خلق بد بی‌تردید در آتش است.» امام صادق (علیه السلام) نیز فرمودند: إِنَّ سُوءَ الْخُلُقِ لَیُفْسِدُ الْعَمَلَ کَمَا یُفْسِدُ الْخَلُّ الْعَسَلَ؛ (7) «همانا بداخلاقی عمل انسان را فاسد می‌کند؛ همان‌گونه که سرکه، عسل را فاسد می‌کند.»
همچنین امام علی (علیه السلام) فرمودند: سُوءُ الْخُلُقِ یُوحِشُ الْقَرِیبَ وَ یُنَفِّرُ الْبَعِیدَ؛ (8) «بداخلاقی، نزدیکان را دور، و غریبه‌ها را بیزار می‌سازد.»
بنابراین مرد باید از رفتارهای زشت دست بردارد و با نرم‌خویی و خوش‌زبانی، دل همسر را به دست آورد و از تیره شدن روابط پیشگیری کند.
پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: قَوْلُ الرَّجُلِ لِلْمَرْأَةِ إِنِّی أُحِبُّکِ لَا یَذْهَبُ مِنْ قَلْبِهَا أَبَداً؛ «این گفته‌ی مرد به زن که «دوستت دارم» هرگز از قلب او خارج نمی‌شود.»

5. کنار گذاشته شدن زن در تصمیم‌های مربوط به خانواده

برخی مردان خودرأی و مستبدند، و در امور خانواده، مانند مسافرت رفتن، خرید اثاث منزل، مهمانی رفتن یا مهمانی گرفتن، بی‌آنکه با همسر خود مشورت و از آنان نظرخواهی کنند تصمیم می‌گیرند و انتظار دارند زن بدون کوچک‌ترین اظهار نظر یا اعتراضی به تصمیم آنان گردن نهد و مطابق میلشان رفتار کند. یکی از واکنش‌های زنان در برابر این رفتارهای شوهر، قهر کردن و کناره‌گیری به نشانِ اعتراض است. لیکن باید توجه داشت که استبداد و خودپسندی و تصمیم‌گیری‌های یک جانبه، از صفات ناپسند و مضر به حال خانواده است. این ویژگی‌ها از سویی موجب تصمیم‌گیری‌های اشتباه و ضربه خوردن خانواده می‌شود، و از سوی دیگر، به یگانگی زن و شوهر و صمیمیت آنها آسیب می‌زند و زن را از شوهر دور می‌سازد و او را به سوی تلافی‌جویی سوق می‌دهد. علی (علیه السلام) فرمودند: مَنِ اسْتَبَدَّ بِرَأْیِهِ هَلَکَ وَ مَنْ شَاوَرَ الرِّجَالَ شَارَکَهَا فِی عُقُولِهَا؛ (9) «هرکس خودرأی باشد هلاک شود و هرکه مشورت کند در عقل دیگران شریک شود.»
از این رو، مردان باید در امور خانواده با همسر خود مشورت کنند و آنان را نیز در تصمیم‌گیری‌ها دخالت دهند. این کار افزون بر اینکه به تصمیم‌گیری درست همسران کمک می‌کند، یگانگی و صمیمیت آنان را نیز افزایش می‌دهد و از بروز دل‌خوری و قهر در خانواده جلوگیری می‌کند.

6. بی‌توجهی مرد به خواسته‌های همسر

قهر کردن زن، گاهی به دلیل بی‌توجهی مرد به خواسته‌های او و برآورده نساختن آنهاست. هنگامی که مرد به تقاضاهای درست یا نادرست همسر خود اعتنا نمی‌کند یکی از واکنش‌های زن، قهر کردن و کناره گرفتن است. برای رفع این مشکل:
1. مرد باید به خواسته‌های همسرش توجه کند و نیازها و درخواست‌های بجای او را تا حد امکان برآورده سازد. به هر حال، سرپرستی و تأمین نیازهای زن بر عهده‌ی شوهر اوست و مرد وظیفه دارد این نیازها را برآورده کند؛
2. در مواردی که مرد با زن درباره‌ی یکی از خواسته‌های او اختلاف دارد، می‌باید در فضایی کاملاً صمیمانه و به دور از قهر یا خشم، درباره‌ی خواسته‌ی وی و دلایل منطقی و عقلایی آن یا علت امتناع از برآورده کردنش گفت و گو کنند و به نتیجه‌ای واحد و رضایت‌بخش برای هر دو طرف برسند. زن باید به این نکته توجه داشته باشد که قهر کردن راه درستی برای بیان اعتراض به شوهر به دلیل برآورده نشدن خواسته‌اش نیست. مجبور کردن مرد از طریق قهر کردن، بر نگرش مرد درباره‌ی همسرش تأثیری منفی می‌گذارد و او را از وی بیزار می‌سازد.

7. مشکلات جسمی

برخی زنان به دلیل پاره‌ای مشکلات جسمی، به ویژه به علت از دست دادن خون بدن در روزهای عادت ماهیانه، به شدت تحریک‌پذیر می‌شوند و با هر بهانه‌ای می‌رنجند و قهر می‌کنند. در این موقعیت:
1. لازم است زنان از وضعیت خود آگاه باشند و تا حد امکان از بروز این رفتارها پیشگیری کنند؛
2. بر مردها لازم است در این مواقع بیشتر مواظب همسر خود باشند و تا حد امکان با محبت کردن و دلجویی، از ناراحت شدن و قهر کردن او جلوگیری کنند.

اگر زن قهر کرد و به خانه‌ی پدرش رفت...

گاهی پیش می‌آید که زن به دلیل رنجش از همسر، خانه را ترک می‌کند و به نشان اعتراض، به منزل پدرش می‌رود. چنین رفتاری غالباً نادرست است، اما در این موارد نیز مرد باید با همان فروتنی روز اول که سراغ همسرش رفته و با دادن پیشکش، نظر او را به خود جلب کرده است، این بار نیز سراغ او برود و با بذل محبت خویش، آثار آزردگی همسرش را از میان ببرد. این محبت و ایثار، نه تنها باعث تحقیر و کوچک شدن مرد نمی‌شود، بلکه چون آب گوارایی دل پژمرده‌ی زن را زنده و شاداب می‌سازد و او را بیش از پیش به زندگی مشترکی که به آن عشق می‌ورزد، پیوند می‌زند و کدورت‌های احتمالی را به کلی از میان می‌برد. بنابراین مرد نباید در این مواقع، تسلیم این وسوسه‌ی درونی شود که تلاش برای رفع کدورت، موجب گستاخی و بدآموزی زن می‌شود و او را در کار خود جسورتر می‌سازد. در زندگی زناشویی جایی برای این‌گونه دغدغه‌ها نیست و مرد نباید این رفتارها را موجب تحقیر خود بشمارد.
این از خودگذشتگی مرد و تلاش او برای رفع کدورت و استحکام پایه‌های زناشویی، از چشم زن نیز دور نمی‌ماند و سبب محکم‌تر شدن رشته‌های عاطفی در خانواده می‌شود. زن نیز لازم است این رفتارهای بزرگوارانه‌ی شوهر را با واکنش مناسب پاسخ دهد و این فروتنی، محبت و بزرگواری را به درستی قدر بداند تا ارزش‌ها محفوظ بماند و فضیلت‌ها ضایع نشود.
خانواده‌ی زن می‌باید توجه داشته باشند که اگر دخترشان پس از قهر کردن به خانه‌ی پدری آمد از این رفتار او خوش حال نشوند و یک سویه از وی طرف‌داری نکنند؛ چرا که آن دو زن و شوهرند و پس از این قهر و آشتی می‌خواهند با هم زندگی کنند. دامن زدن به اختلاف آن دو و تشدید نزاع آنان با این هدف که به نفع دخترشان امتیازی از شوهرش بگیرند نه تنها به نفع دخترشان نیست، بلکه ممکن است اوضاع را وخیم‌تر کند. بنابراین به سود دخترشان است که بدون جانب‌داری از او، به گونه‌ای منطقی با وضعیت پیش آمده روبه‌رو شوند و زمینه‌ی بازگشت مسالمت‌آمیز او را فراهم سازند.

شوهرم با من قهر کرده است...

گاهی پیش می‌آید که مرد خانواده با دلایلی با خانمش قهر می‌کند، یا با او سخن نمی‌گوید و یا از روی قهر منزل را ترک می‌کند. صرف نظر از این که دلیل این مسأله چیست و چه عوامل شخصیتی یا محیطی می‌تواند باعث قهر کردن مرد شود، توصیه‌هایی برای خانم‌هایی که با این موارد سر و کار دارند ارائه می‌شود:
- نخستین کاری که باید انجام دهید آن است که علت این قهر را پیدا کند. ببیند چه عاملی باعث شده این نزاع به قهر بینجامد. و این که چگونه می‌توان این مشکل را رفع و رجوع کرد. اگر متوجه شدید رفتار اشتباهی از شما سر زده است، با صحبت کردن با همسرتان اشتباه خود را بپذیرید و به او اطمینان دهید آن رفتار نادرست ناخواسته یا از روی عصبانیت بوده است.
امام علی (علیه السلام) می‌فرمایند: الْمَعْذِرَةُ بُرْهَانُ الْعَقْلِ؛ «عذرخواهی دلیل عاقل بودن است». - خیلی از خانم‌ها بر این باورند که عذرخواهی مرا کوچک می‌کند و ارزش من را در برابر شوهر و خانواده‌ام پائین می‌آورد. یا این بهانه‌ای به دست شوهر می‌دهد که مرا سرزنش کند. اما حق آن است که آن چه در زندگی انسان را با ارزش می‌کند غرور نیست، ملایمت است. یک چوب خشک زود می‌شکند ولی شاخه‌ی تازه‌ی درخت چون نرم است به این راحتی شکستنی نیست. نگذاریم به خاطر تکبر بی‌جا گرهی که با دست گشوده می‌شود چنان کور شود که با دندان هم بازشدنی نباشد.
- نکته دوم: شما باید همسر خود را خوب بشناسید و روحیه‌اش را مدنظر داشته باشید. ببینید چه رفتارها و گفتارهایی آن‌ها را از کوره در می‌برد. تعهد نسبت به هماهنگ شدن با روحیات و حساسیت‌های همسر شرط اساسی یک ارتباط موفق است. حتی برای اثبات حق خود نیز باید به حساسیت‌ها و روحیات همسرتان ارج بگذارید.
البته بعضی از آقایان زودرنج هستند و دنبال بهانه‌ای می‌گردند تا با همسر خود قهر کنند و با قهر اعتراض خود را نشان دهند. نفوذ در شخصیت چنین افرادی کمی سخت است و نیاز به وقت و دقت بیشتری دارد. اگر با چنین افرادی در ارتباط هستید، سعی کنید حتی‌الامکان بهانه‌ای برای قهر کردن به دست آنها ندهید.
- در صورت قهر، ابتدائاً به روی خود نیاورید و سعی کنید طوری رفتار کنید که انگار اتفاقی نیفتاده است. (این مرحله احتیاج دارد که کمی صبور باشید). البته کارهای خوشایند آنها را انجام دهید مثلاً با آنها تماس بگیرید، حالشان را بپرسید و خیلی عادی رفتار کنید.
- به او فرصت دهید تا بر احساسات منفی‌اش غلبه کند.
- در فرصت مناسب با او گفتگو کنید و او را متقاعد سازید که در فضایی سالم و صمیمی و آزاد در مورد مشکل بحث کنید. این صحبت بی‌واسطه از هر پیغام و نامه و واسطه‌ای بهتر است. البته در گفتگو با همسرتان از خطاهای ارتباطی ذیل پرهیز کنید:
تهدید کردن و اتمام حجت، پیش کشیدن اختلافات گذشته، توهین و به کار بردن کلمات زشت، بی‌توجهی به نظر همسر، این شاخه و آن شاخه پریدن و مسایل را بی راه حل گذاشتن، بی‌توجهی به حرف‌های همسر با آه کشیدن و نگاه برگرداندن و... تحقیر فرد با تأکید بر نقاط ضعف و...
- اگر به هیچ وجه حاضر به صحبت مستقیم نشد، سراغ یکی از اعضای خانواده‌اش و یا دوست صمیمی‌اش بروید و بخواهید بدون اطلاع دادن این تماس با او صحبت کند.
- بدون توجه به این که در این شرایط او به شما ابراز علاقه می‌کند یا خیر به او اظهار عشق و علاقه کنید.
- به آراستگی خود و منزل توجه کنید.
- به این نکته توجه داشته باشید که یکی از تفاوت‌های زنان و مردان آن است که زنان در ناراحتی‌ها دوست دارند با کسی حرف بزنند ولی مردان دوست دارند تنها باشند. پس با پرحرفی او را کسل نکنید تا احساس نکند شما مزاحم آرامش او هستید.
- نشاط خود را برای ادامه زندگی با او نشان دهید و هرگز امید خود را از دست ندهید. گفتن این‌گونه جملات او را امیدوار می‌کند: «من نگران زندگیمان هستم»، «من امیدوارم با کمک هم بتوانیم مشکلمان را حل کنیم» و...
امام علی (علیه السلام) می‌فرمایند: الْمَعْذِرَةُ بُرْهَانُ الْعَقْلِ؛ «عذرخواهی دلیل عاقل بودن است».

نمایش پی نوشت ها:
1. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج100، ص253.
2. همان، ص244.
3. محمد بن بابویه قمی، من لا یحضره الفقیه، ج3، ص389.
4. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج100، ص244.
5. محمد بن بابویه قمی، من لا یحضره الفقیه، ج3، ص556.
6. محمد بن الحسن الحر العاملی، وسائل الشیعه، ج12، ص152.
7. محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج2، ص321.
8. جمال‌الدین محمد خوانساری، شرح غررالحکم و دررالکلم، ج4، ص136.
9. نهج‌البلاغه، حکمت 161.

منبع مقاله :
حیدری، مجتبی، (1392)، هوای فاصله سرد است: خداحافظی با اختلافات خانوادگی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمه الله علیه)، چاپ اول.